انسان و جن (قرآن)خلقت انسان و جن باهم فرق می‌کند. همچنین امکان دارد که جنیان در صدد گمراهی انسان باشند. ۱ - انسان، مورد وسوسه جنیان... الوسواس الخناس• الذی یوسوس فی صدور الناس• من الجنة والناس. از شرّ وسوسه‌گر پنهانكار، كه در درون سينه انسان‌ها وسوسه مى‌كند، خواه از جنّ باشد يا از انسان! ۲ - تفاوت انسان با جن در ماده خلقتولقد خلقنا الانسـن من صلصـل من حما مسنون• والجآن خلقنـه من قبل من نار السموم. ما انسان را از گل خشکیده‌ای (همچون سفال) که از گل بد بوی (تیره رنگی) گرفته شده بود آفریدیم! و جن را پیش از آن، از آتش گرم و سوزان خلق کردیم! جالب اینکه از این آیات به خوبی استفاده می‌شود که انسان از دو چیز مختلف آفریده شده که یکی در حد اعلای عظمت، و دیگری ظاهرا در حد ادنی از نظر ارزش. جنبه مادی انسان را گل بد بوی تیره رنگ (لجن) تشکیل می‌دهد، و جنبه معنوی او را چیزی که به عنوان روح خدا از آن یاد شده است. البته خدا نه جسم دارد و نه روح، و اضافه روح به خدا به اصطلاح اضافه تشریفی است و دلیل بر این است که روحی بسیار پر عظمت در کالبد انسان دمیده شده، همانگونه که خانه کعبه را به خاطر عظمتش بیت الله می‌خوانند، و ماه مبارک رمضان را به خاطر برکتش شهر الله (ماه خدا) می‌نامند. کلمه جن در اصل به معنی چیزی است که از حس انسان پوشیده باشد، مثلا می‌گوئیم جنة اللیل یا فلما جن علیه اللیل یعنی هنگامی که پرده سیاه شب او را پوشاند و به همین جهت مجنون به کسی که عقلش پوشیده و جنین به طفلی که در رحم مادر پوشانده شده و جنت به باغی که زمینش را درختان پوشانده‌اند، و جنان به قلب که در درون سینه پوشانده شده و جنة به معنی سپر که انسان را از ضربات دشمن می‌پوشاند، آمده است. البته از آیات قرآن استفاده می‌شود که جن یک نوع موجود عاقلی است که از حس انسان پوشیده شده، و آفرینش آن در اصل از آتش یا شعله‌های صاف آتش است، و ابلیس نیز از همین گروه است. و نیز از آیات قرآن بر می‌آید که آنها مؤمن و کافر دارند، مطیع و سرکش دارند و آنها نیز دارای تکلیف و مسئولیتند. خلق الانسـن من صلصـل کالفخار• وخلق الجان من مارج من نار. انسان را از گل خشکیده‌ای همچون سفال آفرید، و جن را از شعله‌های مختلط و متحرک آتش خلق کرد. ۳ - گمراهی انسان از سوی جنیانو یوم یحشرهم جمیعا یـمعشر الجن قد استکثرتم من الانس وقال اولیآؤهم من الانس ربنا استمتع بعضنا ببعض وبلغنآ اجلنا الذی اجلت لنا قال النار مثویـکم خــلدین فیهآ الا ما شآء الله ان ربک حکیم علیم. در آن روز که (خدا) همه آنها را جمع و محشور می‌سازد، (می‌گوید: ) ای جمعیت شیاطین و جن! شما افراد زیادی از انسان‌ها را گمراه ساختید! دوستان و پیروان آنها از میان انسان‌ها می‌گویند: «پروردگارا! هر یک از ما دو گروه (پیشوایان و پیروان گمراه) از دیگری استفاده کردیم (ما به لذات هوس آلود و زودگذر رسیدیم و آنها بر ما حکومت کردند) و به اجلی که برای ما مقرر داشته بودی رسیدیم.» (خداوند) می‌گوید: «آتش جایگاه شماست جاودانه در آن خواهید ماند، مگر آنچه خدا بخواهد» پروردگار تو حکیم و داناست. مقصود از «استکثرتم من الانس» فراوانی انسان‌هایی است که از سوی جنیان گمراه شده‌اند. در این آیات مجددا قرآن به سرنوشت مجرمان گمراه و گمراه کننده باز می‌گردد و بحث‌های آیات گذشته را با آن تکمیل می‌کند. آنها را به یاد روزی می‌اندازد که رو در روی شیاطینی که از آنها الهام گرفته‌اند می‌ایستند و از این پیروان و آن پیشوایان سؤال می‌شود، سؤالی که در برابرش پاسخی ندارند و جز حسرت و اندوه نتیجه‌ای نمی‌گیرند، این هشدارها به خاطر آن است که تنها به این چند روز زندگی ننگرند و به پایان کار نیز بیندیشند. نخست می‌گوید: آن روز که همه را جمع و محشور می‌سازد، ابتدا می‌گوید: ای جمعیت جن و شیاطین اغواگر شما افراد زیادی از انسان‌ها را گمراه ساختید. منظور از کلمه جن در اینجا همان شیاطین است، زیرا جن در اصل لغت به معنی هر موجود ناپیدا می‌باشد. اما شیاطین اغواگر گویا در برابر این سخن پاسخی ندارند و سکوت می‌کنند، ولی پیروان آنها از بشر چنین می‌گویند: پروردگارا آنها از ما بهره گرفتند و ما هم از آنها، تا زمانی که اجل ما پایان گرفت. آنها دلخوش بودند که پیروان تسلیمی دارند و بر آنها حکومت می‌کنند، و ما نیز از زرق و برق‌های دنیا و لذات بی قید و شرط و زودگذر آن که بر اثر وسوسه‌های شیاطین دل انگیز و دلچسب جلوه می‌نمود دلخوش بودیم!. وانه کان رجال من الانس یعوذون برجال من الجن فزادوهم رهقا. و اينكه مردانى از بشر به مردانى از جنّ پناه مى‌بردند، و آنها سبب افزايش گمراهى و طغيانشان مى‌شدند! ۴ - پانویس۵ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۵، ص۱۸۵، برگرفته از مقاله «انسان و جن». |